Steinbuch

Met groeiende verbazing heb ik het verkiezingsprogramma van Pieter Omtzigt’s NSC gelezen. Hoewel er hele waardevolle zaken worden besproken over bijvoorbeeld de belastingen en de jeugdzorg, komt het meest urgente probleem van onze tijd – het klimaat – amper aan bod. Ik vind het dan ook ronduit wereldvreemd om zijn harde uithalen naar elektrisch rijden te lezen. Dit heeft volgens mij vooral te maken met emotie, en minder met visie en een systematische aanpak van klimaatverandering. Bovendien zijn die opmerkingen volledig achterhaald, outdated. Omdat het hele NSC verkiezingsprogramma feitelijk is gebaseerd op de interesses en acties van Pieter Omtzigt van de afgelopen tien jaar, kan nauwelijks worden gesproken van een programma voor de toekomst. Het stuk is slechts gebaseerd op zijn eigen voordrachten, focus en (e)moties. 

Mijn eigen historie met Pieter Omtzigt gaat terug naar 2013. Ik was juist toegetreden tot het Formule E-team (FET), een publiek-private samenwerking tussen het bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden. Wij als FET adviseerden de ministeries van infrastructuur en economische zaken over elektrisch vervoer. Omtzigt was destijds als Kamerlid zeer tegen de 22% bijtellingskorting, die ertoe leidde dat zakelijke rijders geen bijtelling meer hoefde te betalen. Ook was er geen wegenbelasting voor elektrische auto’s en kon ook de investeringsaftrek worden verhoogd. 

Achteraf had hij deels gelijk: we kunnen ons allemaal nog wel de hybride Outlander herinneren die ook zonder gebruik van de stekker al deze voordelen meebracht. Een rapport van de rekenkamer bevestigde later deze te grote voordelen. Echter, door deze maatregelen waren we lange tijd een voorloper op het gebied van elektrisch rijden, en hebben wij als Nederland de wereldwijde standaard voor laden en de daarbij benodigde software weten te realiseren. Sterker nog: door de enorme vraag naar laadpalen hebben wij nu na Noorwegen de hoogste dichtheid aan palen per hoofd van de bevolking. Uit een recent rapport van RVO/Ecorys blijkt dat de toegevoegde waarde van de EV-sector in Nederland in de periode 2019-2021 maar liefst met 77% groeide: van € 2,05 miljard naar € 3,63 miljard. Hiermee verdient Nederland steeds meer geld aan de EV-sector. In diezelfde periode steeg de directe werkgelegenheid in de EV-sector met 56% van 19.340 voltijdequivalenten (VTE) naar 30.210 VTE in 2021. Alleen al hierdoor komt er in de schatkist zo’n 700 M€ per jaar aan loonbelasting bij.

De actieve rol van de Nederlandse overheid en de ruime financiële prikkels heeft velen overgehaald een elektrische auto aan te schaffen. Bovendien geeft onze ervaring ons ook een voorsprong bij de ontwikkeling van batterij elektrische luchtvaart, o.a. door onze inbreng voor de standaardisatie van de laadinfrastructuur. 

Ikzelf ben daar een voorbeeld van: ik reed toen een benzine Renault Kangoo, en die heb ik weggedaan voor een zakelijke Tesla Model S, die ik met mijn eigen gespaarde geld heb gekocht. Mede dankzij die voorlopers is elektrisch rijden nu mainstream geworden. De subsidies waren nodig en ook zinvol, en het kan niet anders dan dat dergelijke stimulering in de vroegste fase dure auto’s betreft, want die heb je nodig om de transitie te maken. Ik ben ervan overtuigd dat we veel meer CO2 uitstoot en veel minder vernieuwende banen hadden gehad als we dit hadden overgeslagen.

We hebben er natuurlijk wel van geleerd. Het beleid anno 2023 is volledig anders: de bijtellingskorting is gereduceerd tot 7% en dan nog maar voor het bedrag tot 30.000 euro aanschaf. Ook zijn er nu (eindelijk) particuliere subsidies die alleen gegeven worden als de auto goedkoper is dan 45.000 euro. Kortom: het stuk over ‘Tesla subsidies’ in het NSC programma verwijst terug naar de jaren 2013, en is volslagen achterhaald. Daarmee mis ik elke visie van de partij op klimaat en het stimuleren van het zo noodzakelijke gewenst gedrag van ons allemaal. Je kunt met recht vinden dat de oorspronkelijke subsidies in te grote mate terecht zijn gekomen bij de mensen die al meer te besteden hebben. Maar het antwoord daarop zou niet moeten zijn om die subsidies dan maar helemaal af te schaffen, nu de rest van Nederland ook aan de elektrische auto moet en wil. Juist door ze nu beter in te richten kunnen we zorgen dat elektrisch rijden voor iederéén bereikbaar wordt.