Steinbuch

Vandaag is een kwantitatieve analyse verschenen van de Algemene Rekenkamer over de fiscale stimulering van elektrisch rijden van de afgelopen jaren. Daar is veel overheidsgeld in gestopt, maar we hebben ook wel het nodige opgebouwd in Nederland. Een overzicht.

In de aanloop naar wat in het Haagse heet ‘Verantwoordingsdag’; dit wordt in de volksmond ook wel ‘gehaktdag’ genoemd, heeft de Algemene Rekenkamer onderzoek gedaan naar de stimulering van (semi) elektrische auto’s. In het rapport komt naar voren wat natuurlijk al duidelijk was: de regelgeving tot en met 2013 was extreem gunstig voor de zakelijke markt met 0% bijtelling voor volledig elektrisch (FEV) en ook voor Plug in Hybrides (PHEV) en heeft tot een versnelling geleid van de uitrol van elektrisch rijden in Nederland, met een in internationaal perspectief onevenredig groot aandeel voor PHEVs, zie bv de recente cijfers van april 2015 voor het totale en meest actuele overzicht. De regels voor aanschaf in 2014 en 2015 zijn al flink aangescherpt en dat geldt nog meer voor 2016 en daarna (dat komt in de nieuwe Autobrief 2.0).

In de aanloop naar de nieuwe autobrief zijn er overigens goede initiatieven ontwikkeld in het kader van de door Stichting Natuur en Milieu ontwikkelde Green Tax Battle Electric, zie hier de ideeën van ons (wetenschaps)team. Kernboodschap is dat het erg raar is om een laadpaal met maar liefst 13ct/kWh aan energiebelasting te laten afdragen terwijl grootverbruikers slechts 5ct betalen. Ook hebben wij in ons plan (team wetenschap) gepleit voor een flat rate: een vast contant bedrag onafhankelijk van de auto, wat je terug krijgt als koper van een FEV, en eventueel PHEV, dit systeem bestaat al in de USA en gaat nu ook worden ingevoerd in Frankrijk. Ook de Bovag is vandaag hierover met een voorstel gekomen. Je stimuleert dan ook gelijk de particuliere markt, en dat is de fase die we nu in moeten naar mijn mening. Zelfs Carlo Brantsen gelooft in de (verre) toekomst van EV, aldus zijn commentaar vandaag. Overigens moet er ook via voorlichting flink wat aandacht komen voor de tweede hands markt. Vanuit een gebruikersstandpunt is het financieel heel gunstig om een tweede hands te kopen, zie hier voor alle berekeningen.

Maar terug naar de fiscaliteit. Ja de regels waren erg extreem, en het heeft veel geld ‘gekost’. Pieter Omtzigt heeft zich er toen (en nog steeds) boos over gemaakt. Maar we staan als Nederland wel internationaal bekend als een van de voortrekkers van EV, samen met Noorwegen en de staat California. Dat heeft al heel wat bedrijvigheid opgeleverd, niet in de laatste plaats de ca 1000 Tesla medewerkers in NL, met een opening van een tweede fabriek in Tilburg. Bovendien is onze laadpaal ICT standaard wereldwijd overgenomen, en zijn de diverse bedrijven met flinke export bezig van laadinfra (ABB etc), nog los van alle start-ups die we hebben.

De sterke stimulering heeft als neveneffect dat men gewend raakt aan een auto met een stekker, en ook al zouden PHEVs nog meer elektrisch kunnen gaan rijden, uit een TNO rapport blijkt dat al 30% EV wordt gereden. Dit geeft wel een awareness voor het denken in kWh/km aan de eettafel ‘s avonds. En de stimulering van de Tesla heeft er toe geleid dat elektrisch rijden niet meer wordt geassocieerd met een stadsautootje met een beperkte range, maar dat elektrisch rijden echt een paradigma shift is naar een andere automobiliteit. Zie ook deze goede toekomstvisie van Tony Seba (100% EV en solar in 2030). Ik denk dat ergens tussen 2018 en 2020 er een kantelpunt komt, waarbij de stimulering van elektrisch rijden minder nodig wordt, met de modellen die dan verwacht worden met een range van >300km, voor <35k€.

Overigens, recent is een IMF rapport uitgekomen over de kosten van de fossiele brandstoffen: 10M$/min aan maatschappelijke kosten!

Hieronder de belangrijkste aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer van vandaag en daaronder het antwoord van de ministeries van EZ en I&M.

Aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer

Wij constateren dat de ministers van IenM en EZ alternatieven voor dure fiscale stimulering (semi-)elektrische auto’s nog niet hebben uitgewerkt.

Wij bevelen deze ministers het volgende aan:

–              Breng de niet-fiscale alternatieven voor stimuleringsmaatregelen in kaart, inclusief de voor- en nadelen van deze alternatieven. Besteed hierbij expliciet aandacht aan de kosteneffectiviteit. De maatregelen moeten een voldoende aanvullende werking hebben op de Europese regelgeving. Enkele voorbeelden zijn: subsidiëring, kilometer beprijzen en het gericht inzetten van de inkoopmacht van de overheid.

–              Voer op basis van deze alternatieven een discussie met het parlement over hoe het gebruik van (semi-)elektrische auto’s (maar ook van andere vormen van emissievrij rijden) effectief en efficiënt kan worden gestimuleerd.

Reactie EZ, FIN en IenM

De betrokken bewindspersonen hebben hier als volgt op gereageerd:

Het Verantwoordingsonderzoek laat zien dat er sinds 2013 belangrijke stappen zijn gezet om de fiscale stimulering van (semi) elektrische auto’s af te bouwen. Ook voor 2015 en 2016 is al sprake van een verdere afbouw van de stimulering van (semi) elektrische auto’s. De effecten daarvan konden vanzelfsprekend nog niet worden meegenomen in het onderzoek van de Rekenkamer. Het kabinet is nu bezig met de voorbereidingen voor de vormgeving van het stimuleringsbeleid in de periode van 2017 tot en met 2020. Optimale kosteneffectiviteit van het stimuleren van de innovatie die zero-emissie mobiliteit is, zal daarbij een belangrijk element zijn. Dit beleid zal worden neergelegd in de Autobrief 2.0, die voor de zomer wordt aangeboden aan de Tweede Kamer.

Uw aanbeveling om ook niet-fiscale alternatieven voor de fiscale stimuleringsmaatregelen voor semi-elektrische auto’s in kaart te brengen wil ik graag overnemen. We delen uw zienswijze dat inzetten op aanscherping van Europees bronbeleid voor de C02-uitstoot van auto’s zeer effectief, relatief efficiënt, weinig verstorend en goed uitvoerbaar is.

De huidige Europese norm voor de C02-uitstoot bedraagt 130 g/km. Dit is nog niet zodanig streng dat fabrikanten vanaf 2015 op grote schaal (semi-)elektrische auto’s zullen produceren en ook kunnen verkopen. Hiervan zal pas sprake zijn als vanaf 2021 voor de CO2 uitstoot een norm van 95 g/km geldt en voor de periode daarna een nog scherpere C02 norm van toepassing is. Mede in deze context maakt het kabinet zich sterk voor tijdige aanscherping van het EU bronbeleid. Nederland streeft ernaar dat deze norm zodanig scherp wordt dat hiermee een belangrijke bijdrage wordt geleverd aan het bereiken van de klimaatdoelen voor de sector mobiliteit en transport van het Energieakkoord. De ervaring leert echter dat het nog geen gelopen race is dat de nieuwe norm voor de C02 uitstoot vanaf 2021 ook daadwerkelijk een substantiële aanscherping zal inhouden. Daarnaast is consistentie van beleid van belang om investeringen van de private sector aan te moedigen en te laten renderen.

De stimulering van semi-elektrische auto’s (de zogenaamde plug-ins) wordt niet louter en alleen gedaan om op korte termijn de C02 uitstoot te verlagen. Daarom is het lastig om de effectiviteit van het beleid alleen af te meten aan de tot dusver gerealiseerde C02 reductie. De ontwikkeling van zero-emissie mobiliteit is een belangrijke systeeminnovatie die van groot belang is voor het uiteindelijk bereiken van de klimaatdoelen voor 2020 en 2030 uit het Energieakkoord en de afspraak dat vanaf 2035 alle nieuw verkochte personenauto’s in staat zijn om zero emissie te rijden. Plug-ins zijn een belangrijke “Stepping Stone” die mensen vertrouwd maakt met elektrisch rijden, die zorgt voor een betere businesscase voor de opbouw van de laadinfrastructuur, die goede kansen biedt voor de groei van de werkgelegenheid en die de Nederlandse onderhandelingspositie versterkt in het proces om te komen tot aanscherping van de Europese CG2 norm.

Ook uw tweede aanbeveling om op basis van alle opties een discussie met het Parlement te voeren over hoe het gebruik van semi-elektrische auto’s effectief en efficiënt kan worden gestimuleerd neemt het kabinet graag over. In dat verband zijn wij ook content met het feit dat op verzoek van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu de marktpartijen in de “plug-in coalitie” onder leiding van het Formule E-team de handen ineen hebben geslagen om ervoor te zorgen dat mensen met plug-ins zoveel mogelijk elektrisch gaan rijden.